Rynek finansów zakładów opieki zdrowotnej i jednostek samorządu terytorialnego
Wzrost i potrzeby rynku - szpitale i ochrona zdrowia
W Polsce funkcjonują 853 szpitale ogólne, w tym 313 niepublicznych wg danych GUS za 2011 r. Większość środków na realizację ich misji pochodzi od NFZ oraz jednostek samorządu terytorialnego.
Koszty świadczeń zdrowotnych w Polsce systematycznie rosną. Według raportu GUS „Zdrowie i ochrona zdrowia w Polsce w 2012 r./ Narodowy Rachunek Zdrowia 2011” (GUS 2013 r.) średnioroczne tempo wzrostu wydatków w latach 2003 – 2011 w finansach publicznych wynosi 8,9%. W roku 2012 koszty świadczeń zdrowotnych realizowanych w ramach publicznego systemu ochrony zdrowia kształtowały się następująco:
- NFZ wydał 59 458 mln zł, o 2,3% więcej niż rok wcześniej,
- budżet państwa wydał 7 242 mln zł, co stanowiło 2,3% wszystkich wydatków z budżetu, gdy w poprzednim roku odpowiednio 2,5%,
- samorządy wydały 3 514,6 mln zł (włącznie ze środkami otrzymanymi z budżetu państwa), co stanowiło 1,9% ogółu ich wydatków, gdy w roku 2011 było to 2,5%.
Daje się zauważyć spadek udziału ochrony zdrowia w budżecie państwa i obniżenie nominalnej sumy środków przeznaczanych z budżetu mimo rosnących potrzeb.
Według wyliczeń Ministerstwa Zdrowia na dzień 31 października 2013 roku wartość zobowiązań wymagalnych (dla których upłynął już termin płatności) samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej wyniosła 2,4 mld zł.
Rynek jednostek samorządu terytorialnego w zarządzaniu finansami systemu ochrony zdrowia
Według danych Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji na dzień 1 stycznia 2013 r. w Polsce funkcjonuje 2809 jednostek samorządu terytorialnego. To one są podmiotami tworzącymi dla SPZOZów. W myśl Ustawy o działalności leczniczej z dn. 15 kwietnia 2011 r. samorządy posiadają uprawnienia do przekształcania publicznych jednostek ochrony zdrowia w spółki prawa handlowego. Zwiększa to szpitalom możliwości operacyjne – portfel usług, a w ślad za tym możliwości poprawy rentowności.
Obecnie, po raz pierwszy od wejścia w życie ww. Ustawy będzie miał zastosowanie zapis o konieczności przekształcenia w spółki tych szpitali, które wykażą ujemny wynik finansowy na koniec 2013 r. Ustawodawca w ramach zachęty do przekształceń gwarantuje JST częściową spłatę zadłużenia zakładów opieki zdrowotnej, które staną się spółkami. Tymczasem na dzień 31 października 2013 tylko 34 szpitale zyskały tę formę prawną. Zaś od 2014 r. na JST będą ciążyły wszystkie skutki ujemnych wyników finansowych SPZOZów.
Ponadto według „Szacunkowych danych o wykonaniu budżetu państwa za okres styczeń – grudzień 2013 r.” Ministerstwa Finansów zadłużenie w jednostkach samorządu terytorialnego wyniosło 63.337 mln zł i było jedynie o 1,6% niższe niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Koszty ochrony zdrowia wraz z intensywnymi inwestycjami ostatnich lat, powiązanymi z dotacjami unijnymi spowodowały konieczność kontroli zadłużenia JST. Z dniem 1 stycznia 2014 roku samorządy będzie obowiązywał nowy sposób wyliczania indywidualnego wskaźnika zadłużenia (IWZ). Nowe przepisy mają wymóc na sektorze samorządowym lepsze zarządzanie finansami i zachowanie płynności finansowej.
Nowe możliwości rynku JST
Szczęśliwie dla rynku finansów samorządowych nowy budżet UE na lata 2014–2020 będzie nakierowany m.in. na współfinansowanie inwestycji przynoszących dochody. Będzie więc sprzyjać rozwojowi instrumentu obligacji przychodowych nie włączanych do obliczeń IWZ. Obligacje przychodowe otwierają więc ciekawe możliwości inwestycyjne dla banków i innych instytucji angażujących się w papiery samorządowe. Tym bezpieczniejsze, że ich emisja zobowiązuje samorząd do utrzymywania środków w wysokości odpowiadającej rocznemu zobowiązaniu z tytułu ich obsługi na oddzielnym koncie.
Od kwietnia 2013 roku w strukturach i zasobach Remedis SA funkcjonują także usługi konsultingowe natury ekonomiczno–finansowej i strategicznej dla JST oraz jednostek im podległych. Jest to wynikiem przejęcia przez Spółkę lidera i pioniera tego rynku - Inwest Consulting SA.
Ogromne potrzeby w zakresie zarządzania finansami służby zdrowia oraz JST obsługuje obecnie na rynku zaledwie kilka firm wyspecjalizowanych w tym zakresie.